Laten we deze spreuk over uiterlijke schijn eens door de mangel halen. We pakken het concept ‘De kers op de taart is vaak niet te pruimen’ en benaderen het als het complex, psychologisch fenomeen dat het ook werkelijk is.
In de psychologie spreken we van het Optisch Aandachts-Paradigma (OAP). Dit ‘paradigma’ stelt dat de menselijke geest van nature wordt aangetrokken tot het meest opvallende, vaak visueel overdreven, element in een complex geheel. Dit element, de ‘kers🍒 ‘, fungeert als een psychologische magneet. Het leidt de aandacht weg van de substantiële, maar minder opzichtige, componenten (de ’taart’).
De kers is in deze context geen fruit, maar een stimulus. Dit is een concept uit de ethologie, waarbij een kunstmatig opgeblazen of overdreven eigenschap een instinctieve reactie uitlokt die sterker is dan de reactie op de natuurlijke eigenschap zelf. Denk aan een vogel die een oversized, nep-ei prefereert boven zijn eigen, normale ei. Zo verkiezen wij de glitter, de prestige, en het uiterlijke vertoon boven de vaak saaiere, maar functionele, basis van de zaak.
Hieraan gerelateerd is de Wet van Bedrogen Behoefte (WBB). Deze wet postuleert dat het nastreven van een OAP-gestuurde behoefte – de begeerte naar de kers – systematisch leidt tot een negatieve uitkomst. De menselijke anticipatie op beloning (dopamine-release) is gefixeerd op het bezit van de kers. Echter, zodra het ‘object’ is verkregen, blijkt de intrinsieke waarde ervan significant lager dan de geanticipeerde waarde.
Dit veroorzaakt een cognitieve dissonantie – een mentaal conflict tussen de werkelijkheid (‘de kers is niet te pruimen’) en de initiële overtuiging (‘de kers is het ultieme doel’). Dit conflict leidt tot frustratie, ontevredenheid en, in extremere gevallen, een vorm van emotionele ‘bedropenheid’. Je hebt bereikt wat je dacht te willen, maar het voelt leeg. Het is de klassieke valkuil van het nastreven van schijn.
We worden biologisch en psychologisch geprogrammeerd om ons te richten op de glimmende, opvallende kers. Maar de fundamentele, vaak onzichtbare, taart is waar de echte waarde en voldoening te vinden zijn. Het is een strijd tussen aandacht en substantie.
Plök heeft vele fruitige spreuken op tegels geschreven. Lees ze allemaal!
Klik hier